Provita

Qua levensverwachting hebben we het in Nederland nog nooit zo goed gehad als nu. Ruim een eeuw geleden werden Nederlandse mannen en vrouwen gemiddeld niet ouder dan zo’n vijftig jaar geleden. Tegenwoordig ligt de levensverwachting rond de tachtig jaar . Nederland telt heel wat ouderen die deze leeftijd de komende tien jaar hopen te bereiken. Dat is een gelukkige ontwikkeling. Ouder worden is een normaal biologisch proces, een wezenlijk onderdeel van onze levensloop. Maar ouder worden confronteert ons ook met beperkingen en met functionele achteruitgang.

De mogelijkheden van de geneeskunde zijn enorm toegenomen. Door de ontwikkeling van de geneeskunde en technologie is het mogelijk geworden de dood uit te stellen. In veel gevallen is dat positief te waarderen, in een aantal andere gevallen kan het leiden tot extra last en lijden. Geneeskunde heeft zijn mogelijkheden en zijn grenzen.

Grenzen van de geneeskunde zijn aanwezig waar medisch handelen bijvoorbeeld zinloos is geworden. Medisch zinloos handelen moet niet worden begonnen of voortgezet. Bij medisch zinloos handelen gaat het om een medische beslissing die conform de medische-professionele standaard wordt genormeerd. Het moment waarop een behandeling overgaat in palliatieve zorg en uiteindelijk in stervenszorg, kan heel lastig zijn om te bepalen. De behandeling kan het stervensproces in de weg staan, of zelfs lijden toevoegen aan het leven. Dat wordt ‘overbehandelen’ genoemd.

De afgelopen jaren hebben verschillende artsen, geriaters en hoogleraren de noodklok geluid over de zorg voor kwetsbare ouderen. In 2013 verscheen het boek “Over(-)behandelen”, ethiek van de zorg voor kwetsbare ouderen, van Prof. dr. Theo Boer, Prof. dr. Maarten Verkerk en Dr. Dirk Jan Bakker. De auteurs laten op basis van meer dan vijfentwintig casussen zien dat overbehandelen in de meeste gevallen leidt tot het vergroten en/of verlengen van het lijden van de kwetsbare oudere. Op basis van de principes van Beauchamp en Childress geven zij een kader om van te voren te bepalen of er sprake kan zijn van overbehandeling. Ook bespreken ze een groot aantal dilemma’s en laten zien hoe daarmee omgegaan kan worden. Deze manier van werken leidt tot een verbetering van de kwaliteit van de zorg. Daarnaast zal toepassing naar verwachting ook leiden tot een vermindering van de kosten.

In 2015 verscheen het KNMG rapport: “Niet alles wat kan, hoeft”.

Parfitt vs het Verenigd Koninkrijk
Europees Hof voor de Rechten van de Mens, 21 april 2021 (application nr. 18533/21)