Dit verslag is een schriftelijke neerslag van het openingswoord door de dagvoorzitter Dr. D.J. Bakker van het symposium “Artsen en Abortus”, georganiseerd door het Nederlands Artsenverbond, Christian Medical Fellowship, VBOK en Prof. dr. G.A. Lindeboom Instituut, op 3 februari 2007.  

De bedoeling van de Wet Afbreking Zwangerschap is dat die bijdraagt aan de bescherming van het ongeboren leven, in elk geval doordat er een groot aantal waarborgen in de wet zou zijn, dat voor die bescherming moet zorgen. Er is wel een discrepantie op onderdelen tussen de wet en de praktijk. Als voorbeeld noemt de heer Bakker de 13 weken grens, de beraadtermijn en de manier van verwijzen. De conclusie van de evaluatie is dat er geen aanleiding is om de wet te wijzigen, maar wel dat er een aantal aanpassingen nodig zijn. De uitkomsten van de evaluatie zijn in een vijftal hoofdstukken verdeeld en de heer Bakker zal kort iets over de eerste twee, de hulpverlening en het kwaliteitsbeleid, zeggen.

Wat betreft de hulpverlening is er discussie geweest over de bedenktijd. De bedenktijd van 5 dagen die in de wet staat werd door sommigen wat te rigide gevonden en er werd gezegd dat je veel beter een termijn kunt nemen die een vrouw nodig heeft om tot een weloverwogen beslissing te komen. Dat kan 5 dagen zijn, maar dat kan ook korter zijn. Een verbetering van de verwijzing in de praktijk is nodig, de verwijzers-groep zou vergroot kunnen worden, er zou betere voorlichting over de alternatieven moeten komen (dat is iets dat in het algemeen overal naar voren komt), de counseling moet verbeterd worden en er is meer onderzoek nodig naar het psychische welzijn en de latere effecten van de afbreking van de zwangerschap. De heer Bakker: “Ik heb het zelf altijd wat merkwaardig gevonden dat dit na 20 jaar een keer aan de orde komt, want de meeste wetten in gezondheidszorgland in Nederland worden al na 5 jaar of nog korter geëvalueerd, en worden op die manier veel beter bekeken”. De voorlichting aan allochtone vrouwen verdient meer aandacht evenals de voorlichting en de hele behandeling van minderjarigen.

Het tweede punt is het kwaliteitsbeleid. Over het kwaliteitsbeleid en de waarborgen zijn bij de evaluatie een tweetal opmerkingen gemaakt. Bijstelling en ontwikkeling van protocollen en een verbetering van de naleving van de wettelijke bepalingen (en dan voornamelijk voor ziekenhuizen). Het kabinetstandpunt is in drie punten samen te vatten, de heer Jochemsen zal in zijn bijdrage daar straks nog wat meer over zeggen, namelijk:

1. De vijf dagen bedenktijd moet gehandhaafd worden;
2. Die termijn moet actiever worden ingevuld met betere voorlichting vooral voor allochtone vrouwen;
3. Alternatieven.

Een argument dat nog wel eens gebruikt wordt tégen het opstellen van de richtlijn is dat er te weinig evidence zou zijn over allerlei zaken rondom de zwangerschapsafbreking. Nou lijkt dat geen valide argument, omdat als je te weinig evidence hebt, te weinig bewijs voor allerlei dingen, dat dit juist onderzoek zou moeten stimuleren en het begin daarvan is over het algemeen een goede consensusrichtlijn en daarna verder gezamenlijk onderzoek. Bovendien is het voor artsen en hulpverleners natuurlijk wel een beetje een testimonium paupertatis dat men na 20 jaar moet constateren, dat er nog maar heel weinig evidence is. Bij de blindedarmontsteking of de galstenen zou je dat niet acceptabel vinden, dus hier ook niet. Het uitgangspunt voor vandaag is de wet afbreking zwangerschap, de punten van de evaluatie die net even kort genoemd zijn en het kabinetstandpunt daarover.

In de ochtend zal men informatie krijgen over een aantal onderzoeken die gedaan zijn. Daarna is er gelegenheid voor een aantal uitgenodigde koepelorganisaties, om hun standpunt uiteen te zetten en dat wordt gevolgd door een forumdiscussie. Helaas is er een aantal koepelorganisaties minder dan de bedoeling was.

Vanmiddag is er een gesloten ronde tafel conferentie gepland tussen een aantal uitgenodigde organisaties om te zien of er een begin van een plan gemaakt kan worden om gezamenlijk iets te doen, en hoe dat dan gedaan moet worden. Dat kan allemaal vanmiddag natuurlijk zijn beslag niet krijgen, maar er kan in elk geval een opzet gemaakt worden, evenals een definiëring van welke organisaties daarbij betrokken zouden moeten zijn. De vraag is natuurlijk ook of dat nodig is en de vraag is ook of daar redenen voor aan te geven zijn. Omdat er een aantal mensen is dat aangegeven heeft vanmiddag niet aanwezig te kunnen zijn, kan dit bij de forumdiscussie alvast een begin krijgen. Dan hebben de mensen die weg moeten in elk geval nog de gelegenheid om hun inbreng te hebben.

PS: D.J. Bakker is chirurg np en lid van de Raad van Bestuur, Academisch Medisch Centrum Amsterdam