De politieke partijen maken zich op voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 mei 2002. De kiezers maken zich op om uit die partijen die wedijveren om de kiezersgunst een keus te bepalen. Wij willen weten waarom wij op de dag van de verkiezingen onze stem aan deze of aan die partij geven.
Soms is onze keus al bepaald, omdat we lid zijn van een of andere partij. Die partij zal dan waarschijnlijk onvoorwaardelijk op onze steun kunnen rekenen.
Behoren we echter tot de grote groep kiezers die hun stem nog niet heeft bepaald dan zullen we ons laten beïnvloeden door wat de partijen tijdens de verkiezingsstrijd te vertellen hebben en hoe zij zich manifesteren. We kunnen onze voorkeur ook mede laten bepalen door wat de onderscheiden partijen hebben vastgelegd in hun verkiezingsprogramma.
Leden van JPV en NAV en lezers van PRO VITA HUMANA zullen in het bijzonder geïnteresseerd zijn in wat de verschillende partijen in hun verkiezingsprogramma te melden hebben over zogenoemde ‘ethische kwesties’.
Daarom volgt hier een overzicht van wat de verschillende verkiezingsprogramma’s zeggen over zaken als beschermwaardigheid van leven, zowel aan het begin van als naar het einde toe neigende leven, en biotechnologie. In verband met de verschijningsdatum van ons blad Pro Vita Humana is hierbij voornamelijk gebruik gemaakt van de concept verkiezingsprogramma’s. Hierbij kan echter wel worden opgemerkt dat, voor zover aan de opsteller van dit overzicht bekend, er met betrekking tot deze onderwerpen bij de vaststelling van de inmiddels definitieve verkiezingsprogramma’s geen (noemenswaardige) wijzigingen zijn opgetreden.
In dit overzicht is in de weergave van de partijstandpunten zo veel mogelijk de letterlijke tekst van het (concept)verkiezingsprogramma geciteerd. Eerst komen de christelijke partijen aan bod, dan de andere oppositiepartijen en de paarse, thans nog regeringspartijen. Als laatste besteden we aandacht aan de nieuwkomers Leefbaar Nederland en de lijst Pim Fortuyn.
‘TOT UW DIENST’ IS DE TITEL VAN HET VERKIEZINGSPROGRAMMA VAN DE SGP
In het derde hoofdstuk onder de titel ‘Elkaar dienen’ belijdt de SGP dat God de Schepper is van ieders leven. Daarom vraagt God om op een goede en verantwoorde manier met zijn eigendom om te gaan. De SGP kijkt dan ook vol afschuw naar het doden van mensen in onze maatschappij, vanuit het besef dat tekort wordt gedaan aan de waarde die God aan elk mensenleven gegeven heeft.
SGP en abortus
De met deze belijdenis verbonden standpunten zijn dan ook met betrekking tot abortus, dat de mogelijkheden tot abortus provocatus zo snel mogelijk ongedaan moeten worden gemaakt. De SGP zegt: “We zijn pro life!” En omdat we pro life zijn, zien we liever dat zij die ongewenst zwanger zijn, hun heil zoeken bij organisaties voor psycho-sociale hulpverlening. Extra middelen zijn nodig voor die organisaties. Als pro life-partij kan de SGP niet instemmen met allerlei vormen van prenatale diagnostiek.
Ongeboren levens die niet levensvatbaar of gehandicapt zijn hebben bijzondere aandacht nodig. De ouders verkeren in een moeilijke situatie, maar het afbreken van een zwangerschap kan en mag nooit een optie zijn, tenzij het leven van de moeder groot gevaar loopt. Ook hier krijgt ‘palliatieve zorg’ de voorkeur.
SGP en euthanasie
Het pro life-standpunt van de SGP inzake euthanasie leidt ertoe dat de SGP vindt dat, onder afwijzing van het zelfbeschikkingsrecht dat de mens denkt te hebben, de strafbaarheid van euthanasie en hulp bij zelfdoding dient terug te komen in het Wetboek van Strafrecht. Voor de SGP is euthanasie geen medische handeling, dus moet in alle gevallen verboden worden.
De rechtspositie van artsen en verpleegkundigen met gewetensbezwaren moet worden versterkt.
De SGP pleit voor middelen en ruimte voor hospices, die stervenden op hun sterfbed verzorgen. Behandelingen die medisch zinloos zijn, moeten niet worden voortgezet. Het zogenaamde ‘versterven’, in de zin van het bewust bespoedigen van het stervensproces, – aldus de SGP – is een vorm van euthanasie en mag niet worden toegestaan. Een nadere bezinning over grenzen van het medisch handelen is nodig.
SGP en biotechnologie
Kinderloosheid is een groot verdriet. Maar daarom zijn nog niet alle methoden om kinderen te krijgen geoorloofd. De SGP wijst draagmoederschap, zaaddonorschap, ‘oma-moeders’ en reageerbuisbevruchting af.
Genetische manipulatie is een revolutionaire ontwikkeling in de wetenschap. Met wetgeving moet worden voorkomen dat op een onverantwoorde manier wordt omgegaan met de schepping, of het nu een micro-organisme, een plant, een dier of een mens betreft. De SGP is tegen soort overschrijdende ingrepen en ingrepen die de integriteit van het dier aantasten.
Het klonen van mensen en dieren moet streng verboden blijven. Het medisch wetenschappelijk onderzoek staat steeds voor grenzen. Voor de SGP is het gebruik van menselijke embryo’s en foetaal materiaal over de grens. Een goed alternatief is het gebruik van volwassen stamcellen uit het ruggenmerg, afgestaan door donoren. Hoewel het nog maar de vraag is of xenotransplantatie ooit realiteit wordt, staat de SGP afwijzend tegenover het implanteren van dierlijke organen in het menselijk lichaam.
De SGP pleit voor een zo klein mogelijk gebruik van proefdieren. Alleen als er geen alternatieven zijn en het om tests gaat die niet gemist kunnen worden, mogen proefdieren gebruikt worden.
‘DURF TE KIEZEN VOOR NORMEN’. ZO HEET HET VERKIEZINGSPROGRAMMA VAN DE CHRISTENUNIE
In het hoofdstuk ‘zorg voor mensen, zorg voor leven’ laat de ChristenUnie ons weten hoe zij tegen de gezondheidszorg aan kijkt. Zij staat voor een gezondheidssysteem dat te typeren is met de begrippen “behoefte gestuurd”, “hoogwaardig”, “respect voor het leven” en “sociaal”. ‘Zorg voor leven’ is in het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie samengevat in een speerpunt: “De ChristenUnie komt op voor de bescherming van het leven en wil de gegroeide abortus- en euthanasiepraktijk terugdringen. Om te beginnen moet openheid worden betracht over de feitelijke overschrijdingen van de wettelijke grenzen.Vervolgens moet worden gewerkt aan de instelling en naleving van heldere normen die bescherming van het leven op het oog hebben. Palliatieve en hospice-zorg worden krachtig bevorderd. Zorg dient het leven te respecteren. Dit uitgangspunt klinkt niet door in de abortus- en euthanasiewetgeving. Deze wetten moeten worden ingetrokken.
Nieuwe medische ontwikkelingen en vruchtbaarheidstechnieken vragen om zorgvuldige ethische bezinning. Niet alles wat kan, mag.
ChristenUnie en abortus
Meer concreter betekent dit onder meer dat naar opvatting van de ChristenUnie dat in de wet moet worden vastgelegd dat abortus provocatus (inclusief ‘over-tijd’behandeling) slechts is gerechtvaardigd wanneer het leven van de moeder wordt bedreigd.
ChristenUnie en euthanasie
Met betrekking tot euthanasie vindt de CU dat de voorwaardelijke opheffing van de strafbaarheid zo spoedig mogelijk ongedaan moet worden. In de tussentijd dient de huidige wetgeving strikt te worden nageleefd. Hospices, palliatieve zorg en hulp aan het sterfbed moeten worden geïntegreerd in de reguliere gezondheidszorg. Aan deze zorg worden extra financiële middelen toegekend.
ChristenUnie en biotechnologie
Daar waar de SGP van mening is dat embryo’s en foetaal materiaal niet mag worden gebruikt voor medisch-wetenschappelijk onderzoek stelt de ChristenUnie dat experimenten op embryo’s alleen zijn toegestaan onder strikte condities. Het onderzoek dient van direct belang te zijn voor de gezondheid van het ongeboren kind.
Het laten plaatsvinden van bevruchting en het kweken van embryo’s voor onderzoeksdoeleinden is niet toegestaan. Het selecteren van embryo’s op basis van bepaalde kwaliteitskenmerken blijft, naar het oordeel van de ChristenUnie, verboden, evenals gentherapie in de kiembaan. Er is ondubbelzinnige wet- en regelgeving nodig op het gebied van biotechnologisch en genetisch onderzoek en toepassingen daarvan in de gezondheidszorg. Uitgangspunt is daarbij dat voor biotechnologie, waarbij genetische manipulatie aan de orde is, een vergunning nodig blijft.
Het moratorium op xenotransplantatie blijft, gelet op de onoverzienbare risico’s, gehandhaafd. Ter bestrijding van ziekten zoals Alzheimer, Parkinson, diabetes enz. richt het stamcelonderzoek zich op volwassen stamcellen met uitsluiting van onderzoek op uit embryo’s verkregen stamcellen.
Dierproeven waarbij het welzijn van het dier duidelijk wordt aangetast zijn slechts toelaatbaar wanneer het gaat om het oplossen van ernstige gezondheidsproblemen bij mensen of dieren.
‘BETROKKEN SAMENLEVING, BETROUWBARE OVERHEID’. MET DIT VERKIEZINGSPROGRAM RICHT HET CDA ZICH TOT DE KIEZERS.
Hoofdstuk 9 van dit programma is gewijd aan menswaardige medische technologie. Het CDA stelt daar: “De ontwikkeling van de levenswetenschappen, nieuwe diagnostische methodes, therapieën en geneesmiddelen om ziektes en aandoeningen te bestrijden binnen de grenzen van de menswaardigheid zijn zeer waardevol. De overheid dient daarbij kwetsbaar leven te beschermen en solidair te zijn met zwakkeren. Daarom zal het CDA, nu nieuwe wetgeving tot stand is gekomen, toezien op een strikte naleving daarvan.
CDA en beginnend menselijk leven
Handelingen met embryo’s worden alleen toegestaan voor zover deze in het rechtsreeks belang zijn van het beginnend menselijk leven binnen het kader van de zwangerschap. Het verbod op het creëren van embryo’s ten behoeve van experimenten, kloneren en stamceltherapie blijft van kracht, immers alternatieven zijn voorhanden. (Dergelijk weefsel is nu in beginsel beschikbaar langs natuurlijke weg). De overheid ziet toe op de naleving van de bepalingen van de Wet afbreking zwangerschap en bevordert de hulp- en steunverlening aan de ouder(s) tijdens de wettelijke vijf dagen bedenktijd. Deze bijstand wordt gefinancierd door de overheid.
CDA en euthanasie
Er dient een kritische evaluatie te komen van de ‘euthanasiewet’. Bij de evaluatie zal het advies van het mensenrechtencomité van de Verenigde Naties worden betrokken. Ook de controle op de toetsingscommissies wordt daarbij betrokken. Intussen ziet de overheid toe op strikte handhaving van de wettelijke normen. Er komt een adequaat vervolgingsbeleid ten aanzien van het vals invullen van overlijdensverklaringen. Vanaf de inwerkingtreding van de ‘euthanasiewet’ wordt deze regelgeving geëvalueerd.
CDA en biotechnologie
Nieuwe mogelijkheden op het gebied van biotechnologie kunnen zinvol zijn. De overheid moet daarbij waken voor de eigenwaarde van de schepping door te voorkómen dat milieuschade optreedt en het welzijn van dieren wordt veronachtzaamd. Zo geeft de overheid geen vergunningen af voor genetische modificatie bij dieren ten behoeve van de verhoging van de voedselproductie. Bij genetische modificatie ten behoeve van biomedisch, waaronder farmaceutisch, onderzoek wordt het huidige ‘nee, tenzij’-beleid gehandhaafd.
Er moet meer onderzoek en geld komen voor de ontwikkeling van alternatieve methodes voor dierproeven. Het onderzoek op mensapen, zoals dat nu plaatsvindt, moet net als in de rest van de EU verboden worden.
TUSSENBALANS
Wanneer we opvattingen van de drie christelijke partijen inzake abortus en euthanasie vergelijken zien we dat de SGP en de ChristenUnie pleiten voor respectievelijk tenderen naar wetswijziging terwijl het CDA meer de kaart speelt van een strikte handhaving van de nu eenmaal bestaande wet- en regelgeving.
Het CDA geeft daarbij blijk zich met betrekking tot ‘levensvraagstukken’ zich te oriënteren op beleid op Europees en VN niveau.
Op het terrein van de biotechnologie valt op dat de SGP het gebruik van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek zonder meer afwijst, terwijl de ChristenUnie en het CDA dit onderzoek niet uitsluiten, maar binden aan strikte voorwaarden, met name in het belang van het ongeboren leven zelf. Inzake de toepassing van biotechnologie met betrekking tot voedselveiligheid, landbouw en dieren stemmen SGP, ChristenUnie en CDA er in verschillende bewoordingen overeen dat toepassing de in de schepping aanwezige biodiversiteit niet in gevaar mag komen. Een vergunningenbeleid uitgaande van het voorzorgsbeginsel is hier van toepassing. Met andere woorden; hier geldt een ‘neen, tenzij’-beleid.
GROENLINKS
De korte versie van het ontwerpverkiezingsprogramma van GroenLinks bevat alle teksten, maar niet de programmapunten. In de teksten is niets specifieks te vinden over abortus en euthanasie. Wel stelt GroenLinks in het hoofdstuk over gezondheidszorg de vraag naar de grenzen aan gezondheidszorg. GroenLinks en grenzen aan gezondheidszorg?
Er zijn grenzen aan de gezondheidszorg – ethische, financiële en medische. De ethische grenzen liggen voor iedereen verschillend, maar het is van belang om ze ook als samenleving te stellen. Door toenemende kennis zal de geneeskunde de komende decennia steeds een meer voorspellend karakter krijgen. Over dit onderwerp (in hoeverre is er behoefte aan en hoe gaan we met deze nieuwe informatie om) is veel meer maatschappelijk debat nodig.
GroenLinks en biologische landbouw
Ontbreekt het GroenLinks op het terrein van ‘levensvraagstukken’ vooral aan een inhoudelijke standpuntbepaling, met betrekking tot natuur en milieu is GroenLinks duidelijk inhoudelijk aanwezig. GroenLinks wil het landbouwbeleid radicaal wijzigen. Boeren die milieu- en diervriendelijke productie weten te combineren met streekeigen producten, zorgboerderijen, verkoop vanaf de boerderij en agro-toerisme, moeten volop de ruimte krijgen. GroenLinks bepleit een ecologisch gemoderniseerde voedselproductie die aansluit bij de natuurlijke omgeving.
Een voedselproductie waarbij dieren niet slechts als productiemiddelen worden gezien, maar gerespecteerd worden in hun eigenwaarde.
Europa moet zich de genetische manipulatie in de voedselvoorziening niet laten opdringen.
‘EERSTE WEG LINKS’ IS HET PROGRAMMA VAN DE SP
Een van de 19 hoofdpunten handelt over voedselveiligheid. De SP kiest voor voedselveiligheid ‘van boer tot bord’. Ze geven voorrang aan duurzaam boeren boven grootschalige landbouw en bio-industrie en rekenen eerlijke, kostendekkende prijzen voor boerenproducten. In 2006 dient ten minste 10% van alle landbouwproducten biologisch te zijn.
SP en euthanasie
In het hoofdstuk over zorg spreekt de SP niet over abortus. Wel over euthanasie. Euthanasie mag nooit ‘normaal’ worden. Mensen moeten bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden kunnen kiezen voor een menswaardige dood en daarbij kunnen rekenen op professionele ondersteuning. Aan de andere kant mogen mensen nooit in een situatie komen waarin ze het gevoel krijgen te moeten rechtvaardigen waarom ze niet voor euthanasie kiezen. Euthanasie moet een uitzondering blijven, die een uitweg biedt in zeer bijzondere gevallen. Oprekken van de criteria voor toepassing van euthanasie is niet gewenst. Het beschikbaar stellen van een doodspil (‘pil van Drion’) voor ouderen is ongewenst. Zelfbeschikking moet worden afgewogen tegen andere maatschappelijke waarden en risico’s.
SP en biotechnologie in de zorg
De SP is voorzichtig met grensverleggende technieken in de zorg. Om te kunnen beoordelen of nieuwe bio- en gentechnologische ontwikkelingen toelaatbaar zijn, dient
een nauwgezette afweging te worden gemaakt tussen maatschappelijke en ethische aspecten van toepassingen en de mogelijke alternatieven.
Voorspellende geneeskunde brengt nieuwe mogelijkheden, maar ook nieuwe risico’s. Een krachtige sturing van de overheid zal nodig zijn, om ongelijke toegang tot werk en verzekeringen te voorkomen en een ‘recht om niet te weten’ te waarborgen. Het genetisch paspoort dient strikt persoonlijk eigendom te blijven.
Met betrekking tot xenotransplantage wil de SP, zolang er geen duidelijk inzicht is in de risico’s, een verbod op klinische toepassing, proefdieronderzoek en productie van transgene dieren.
Reproductief klonen wijst de SP zonder meer af. Therapeutisch klonen – het klonen van stamcellen ten behoeve van onderzoek, orgaankweek en de ontwikkeling van therapieën (zoals hersencellen bij de ziekte van Parkinson of hartspiercellen bij een herseninfarct) – kan medisch een belangrijke vooruitgang betekenen. Daartegen bestaat – onder strikte voorwaarden geen bezwaar. Het beste alternatief lijkt het gebruik van stamcellen van reeds geboren mensen.
‘ Somatische gentherapie vinden we alleen aanvaardbaar als het gaat om de bestrijding van erfelijke ziekten waarvoor geen andere effectieve en menswaardige behandelmethode bestaat’.
TWEEDE TUSSENBALANS
GroenLinks heeft onmiskenbaar veel aandacht voor natuur, milieu en een biologische landbouw. Aandacht voor de mens aan het begin en aan het eind van het leven verdient van GroenLinks in 2002 geen politieke aandacht. De SP spreekt zich niet uit over abortus, maar geeft veel aandacht aan de problematiek van euthanasie en toepassing van bio- en gentechnologische ontwikkelingen in de zorg. De SP betoont zich ten aanzien van euthanasie en biotechnologie zeer terughoudend.
PAARS
‘SAMEN VOOR DE TOEKOMST’ ZO VERWOORDT DE PVDA HAAR IDEALEN EN ANBITIES VOOR DE PERIODE NA DE VERKIEZINGEN. De PvdA biedt ons daarmee een sociaal-democratisch programma waarin eigentijdse antwoorden woorden gegeven op nieuwe vragen, die door de verworven welvaart worden opgeroepen.
PvdA, abortus en euthanasie
Voor de PvdA zijn met betrekking tot abortus en euthanasie er kennelijk geen vragen, want men zoekt tevergeefs naar antwoorden op het terrein ‘levensvraagstukken’.
PvdA en gezondheidszorg
In het hoofdstuk ‘Werk en zorg voor iedereen, door iedereen’ wijdt de PvdA een paragraaf aan ‘gezondheidszorg op maat’. Daarin zegt de PvdA dat nieuwe technologie bijdraagt aan een betere geneeskunde. Het onderzoeksbudget moet daarvoor ruimte bieden. Doordat ook de Europese zorggrenzen vervagen, kan gebruik gemaakt worden van meer capaciteit en van een ruimer scala van behandeltechnieken en specialismen.
PvdA en biotechnologie
Zorgvuldig vooruit is hierbij de opstelling van de PvdA. De beloften van biotechnologie zijn voor de PvdA reden de verdere ontwikkelingen te stimuleren. Wel hecht de PvdA aan het voorzorgbeginsel: geen stappen zonder voldoende zekerheden. Er wordt altijd onderzocht of er goede alternatieven zijn.
Voorkomen wordt dat patenten op genetisch gemodificeerd voedsel leiden tot monopolies op belangrijk voedsel. Reproductief klonen van mensen wordt verboden. Onderzoek naar therapeutisch klonen door middel van embryonale celkerntransplantatie om te voorzien in lichaamseigen weefsel en organen wordt onder voorwaarden toegestaan. Het tijdelijk verbod op xenotransplantatie blijft gehandhaafd. Als biotechniek wordt toegepast bij het produceren van voedsel, wordt voorkomen dat vervuiling ontstaat, bijvoorbeeld door overwaaien. Voedselproductie waarbij geen genetisch modificatie plaatsvindt wordt gestimuleerd. Dankzij nieuwe technologie bestaan er alternatieven voor dierproeven. Deze worden zoveel mogelijk gebruikt zodat er minder proefdieren nodig zijn.
‘RUIMTE, RESPECT EN VOORUITGANG’ IS DE TITEL VAN HET VERKIEZINGSPROGRAMMA VAN DE VVD’, en dan volgt een thema.
VVD: Genoeg ruimte voor abortus en euthanasie?
Kennelijk is er genoeg ruimte voor abortus en euthanasie, want hieraan wijdt het VVD programma geen woord.
VVD en biotechnologie
Onder hoofdstuk 1 Ruimte voor individuele vrijheid en ontplooiing zegt de VVD in de paragraaf Ruimte voor innovatie, dat de Nederlandse kennisinfrastructuur in de
biotechnologie uitstekend is ontwikkeld. Biotechnologie biedt ongekende kansen voor de verbetering van de kwaliteit van voedsel en de bevordering van gezondheid. Technologische ontwikkeling dient daarom de ruimte te krijgen, mits zorgvuldige afspraken zijn gemaakt over risicobeheer en randvoorwaarden. De wetgeving dient te worden verbeterd, geharmoniseerd en vereenvoudigd, bij voorkeur op Europees niveau. Morele keuzes op het terrein van biotechnologie dienen te worden gemaakt door de zorgvuldige afweging van de voordelen tegen de nadelen. Op basis van de huidige inzichten kan therapeutisch klonen worden toegestaan, reproductief klonen daarentegen niet. Verdere ontwikkelingen verdienen nauwlettend aandacht.
Dierproeven mogen alleen onder stringente voorwaarden plaatsvinden ten bate van de volksgezondheid. Een belangrijke voorwaarde is toetsing van alternatieve onderzoeksmethoden. Op die wijze wordt het aantal proefdieren en het aantal proeven teruggedrongen.
‘TOEKOMST IN EIGEN HAND’, ZO LUIDT HET VERKIEZINGSPROGRAMMA VAN D66, zo luidt het verkiezingsprogramma van D66.
De inleiding van het programma heet; ‘Liberaal van gedachte, sociaal van gevoel’. Daar stelt D66 dat Paars veel heeft bereikt, dat D66 veel heeft bereikt. Vergeleken met acht jaar geleden is er veel meer ruimte om de levensstijl te kiezen die bij je past.
D66, abortus en euthanasie
Op het punt van abortus vindt D66 de ruimte om zelf te kiezen kennelijk groot genoeg. In het verkiezingsprogramma wordt dan ook aan abortus geen aandacht meer besteed.
De mogelijkheden voor euthanasie vindt D66 nog niet ruim genoeg, want ook zonder ziekte of psychiatrische aandoening kan er sprake zijn van een uitzichtloze situatie. D66 gaat uit van een weloverwogen zelfbeschikkingsrecht voor alle volwassenen. Een verdere discussie over menswaardig sterven zal in alle openheid en met respect voor andere meningen worden gevoerd.
Inmiddels heeft het D66 partijcongres bij de bespreking en vaststelling van het verkiezingscongres tegen het advies van het partijbestuur in uitgesproken dat tijdens de komende kabinetsperiode moet worden onderzocht of de pil van Drion mogelijk is. Senator Kohnstamm diende toen een wijzigingsvoorstel in, waarin wordt gesteld dat D66 “in de discussie over menswaardig sterven zal zoeken naar verantwoorde wegen waarlangs zelfbeschikking gerealiseerd kan worden”.
D66 en biotechnologie
D66 vindt dat biotechnologie kansen biedt voor de landbouw, het milieu en voor een betere gezondheid. D66 vindt dat deze technologie dan ook toegepast moet kunnen worden. Maar alleen onder zeer strenge voorwaarden. De technologie moet veilig zijn, ethisch aanvaardbaar en er mogen geen mens- of dieronwaardige aspecten aanzitten. Bovendien moet er keuzevrijheid zijn: zoals wel of geen genetisch gemodificeerd voedsel.
PAARSE BALANS
Paars is kennelijk tevreden met de huidige abortusmogelijkheden. Geen enkele aandacht in de paarse verkiezingsprogramma’s. Ook de regelgeving en de daarvan wel afwijkende praktijk met betrekking tot euthanasie is voor PvdA en VVD kennelijk zo goed geregeld dat daaraan geen woorden worden gewijd.
D66 pleit daarentegen voor een nog verder gaande liberalisering van de euthanasiemogelijkheden.
Voor wat betreft de biotechnologische ontwikkelingen is er voor de PvdA voorzichtigheid geboden. De VVD is gekenmerkt door het bieden van ruimte. D66 vindt dat biotechnologie kansen biedt en staat positief tegenover de toepassingsmogelijkheden. De aanscherping van het D66 standpunt door het congres over euthanasie brengt D66 nog verder van onze pro life opvattingen dan het al was.
‘Leefbaar Nederland komt er aan!’ staat er te lezen in het korte programma op hoofdlijnen, waarmee Leefbaar Nederland de verkiezingen in gaat. Leefbaar Nederland gelooft niet dat de grote bijbels die andere partijen vier jaar met zich meedragen geloofwaardig zijn. De prijs voor dit korte programma is dat er geen enkel woord wordt besteed aan de aandachtsgebieden die voor leden van JPV en NAV en lezers van Pro Vita Humana een bijzondere interesse hebben, of het moet de vermelding zijn dat er een diervriendelijker productie komt.
De conclusie is dan ook dat in het zes pagina tellende programma van Leefbaar Nederland geen bijzondere aandacht is voor de problematiek van ‘menselijk levensvraagstukken’.
Lijst Pim Fortuyn: ‘De puinhopen van acht jaar Paars’
Met zijn boek ‘De puinhopen van acht jaar Paars’ heeft Pim Fortuyn zijn verkiezingsprogramma gepresenteerd. Hij schrijft in het eerste hoofdstuk: “Het enige waarop Paars heeft gescoord, is op het punt van de overheidsfinanciën (…) en op het punt van de zedelijkheidswetgeving (homohuwelijk, euthanasie en abortus. Voor het overige is het een droevige puinhoop van niet regeren geworden.” Hij geeft hier een signaal af dat weinig vooruitzicht biedt op een pro life-aanpak van de aangegeven onderwerpen.
EINDBALANS
Dit voor u selecteerde overzicht van standpunten van politieke partijen met betrekking tot abortus, euthanasie en biotechnologie kan u van dienst zijn bij het bepalen van uw keuze bij de Tweede Kamerverkiezingen op 15 mei 2002. Bij het maken van uw keuze zult u wellicht meer aspecten betrekken dan het meer of minder pro life gehalte van de politieke partijen.
Beschouwen we echter de partijstandpunten ter zake ,menselijk levensvraagstukken, dan zal duidelijk zijn dat met name de drie christelijke partijen SGP, ChristenUnie en CDA zich duidelijker, inhoudelijker en voor NAV en JPV leden herkenbaarder profileren dan de Paarse partijen. Bij Paars heerst een kennelijke tevredenheid over de in Nederland geldende abortus en euthanasie wetgeving en praktijk. Bepaald ver van wat JPV en NAV drijft. D66 is gewoon helemaal geen pro life-stem waard. Opvallend positief mag hierbij de opstelling van de SP worden genoemd. Euthanasie mag nooit ‘normaal’ worden.