PVH 21e jaargang – 2014 nr. 1    p. 003

Door Mevr. drs. E. van Hoek – Burgerhartbeleidsmedewerkster van de Nederlandse Patiënten Vereniging

Onder deze titel werd op 31 januari 2014 een symposium georganiseerd door
de NPV (Nederlandse Patiënten Vereniging) vanwege het afscheid van
haar directeur dr. R. (Ruth) Seldenrijk. De NPV is een christelijke organisatie
met ruim 61.000 leden en duizenden vrijwilligers die vanuit een levensbeschermend
gedachtegoed opkomt voor de zorg voor het leven in beleidsbeinvloeding,
belangenbehartiging, voorlichting en praktische hulp.
Het symposium kreeg vorm in aansluiting op de huidige actualiteit met
het opnieuw geopende debat rond het levenseinde. Voorbeelden hiervan zijn
de discussie rond huisarts Tromp in Tuitjenhorn, Albert Heringa die zijn
moeder hielp bij haar zelfgekozen dood en een toename van euthanasie in
de psychiatrie. Kritische stemmen klinken sterker dan voorgaande jaren.
Tegelijkertijd neemt het aantal ouderen in onze samenleving toe en stijgen
de kosten in de gezondheidszorg. Het is tijd voor de vraag: Moet alles
wat kan? Over-behandelen en keuzes in de zorg bij kwetsbare ouderen krijgen
toenemend aandacht. Daarnaast is er sprake van een vermaatschappelijking
van de zorg met een brede verwachting van de participatiesamenleving.
Op het snijvlak van deze ontwikkelingen zijn onderstaande vragen en stellingen
aan vier sprekers voorgelegd:Kwetsbare keuzes in de zorg
Dr. Th.A. Boer schetste een kader hoe om te gaan met over-behandelen.
Hoe lang ga je door met een medische behandeling? Deze vraag is heel actueel
bij kwetsbare ouderen. Als we ‘overbehandelen’, leidt dat
in de meeste gevallen tot het vergroten en/of verlengen van het lijden
van de kwetsbare oudere. Leiden de toegenomen medische behandelmogelijkheden
ook niet tot angst voor een ‘polonaise aan het lijf’ in de
laatste levensfase en draagt dit niet bij aan de keuze voor een zelfgekozen
dood? Is er in deze situaties nog sprake van ‘zinvol leven’?
Welk antwoord, welke waarde kan de brede christelijke ethiek hier aanreiken?
Hij reageerde op de volgende stellingen:
• Goede dokters weten ook te stoppen.
• Hoe gehavend ook, ons leven blijft van waarde.Recht op zorg?
Als kenner van het gezondheidsrecht hield prof. mr. dr. M.A.J.M. Buijsen
de aanwezigen een spiegel voor over de huidige gezondheidszorg. Hij deed
dit aan de hand van begrippen zoals autonomie, menselijke waardigheid
en zelfbeschikking. Gaat de nadruk op autonomie ten koste van rechtvaardigheid
in de zorg? Hebben de zorgverzekeringswet en de toenemende verantwoordelijkheid
van gemeenten invloed op de positie van de burger die zorg nodig heeft?
Waarom kan autonomie niet het fundamentele rechtsbeginsel in de gezondheidszorg
zijn? Hij reageerde op de volgende stellingen:
• Als je niet voor je eigen zorg opkomt, krijg je niet waar je recht op hebt.
• ‘Overbehandelen’ zal echt het probleem van de toekomst niet zijn.
Het euthanasiedebat en onze samenleving
Prof. dr. J.C. Kennedy nam ons mee als historicus van de nieuwe tijd én
als Amerikakenner. Aan de hand van het verloop van het euthanasiedebat
in Nederland typeerde hij de Nederlandse samenleving. Vervolgens spiegelde
hij onze samenleving aan het pro-lifedebat in de VS. Zijn er houdingen,
waarden of voorbeeldgedrag waarvan we kunnen leren? Zijn er veranderingen
in de Nederlandse samenleving en waar zijn openingen in het huidige debat?
Hij reageerde op de volgende stellingen:
• In Nederland moet alles bespreekbaar zijn. Dat leidt tot het oprekken
van morele grenzen.
• Na de totstandkoming van de euthanasiewet gaat het alleen nog om procedures.
Morele argumenten doen in de discussie niet meer mee.Een wenkend perspectief
Kardinaal W.J. Eijk nam ons mee naar de bronnen van onze westerse cultuur.
Welke bronnen van waarde kunnen we aanboren om opnieuw en actueel te worden
gevoed? Hoe kunnen we mensen weer eerbied, verwondering en heilig ontzag
voor het leven meegeven, op gang brengen, in een samenleving die afgestompt
lijkt? Hoe kijken we als samenleving aan tegen een lijdende of zorgbehoevende
medemens? Moeten we niet een nieuwe taal vinden met nieuwe symbolen om
tot de ander te komen? Waarin en op welke wijze kunnen de tradities van
protestanten en rooms-katholieken elkaar versterken om te komen tot een
eensluidend perspectief voor patiënt en samenleving? Hij ging in
op de volgende stellingen:
• Praten over zingeving? Dat moet je niet willen in de zorg.
• Met mijn keuzes over leven en dood zeg ik ook iets over het leven van anderen.