Vanaf volgend jaar kunnen vrouwen die geen andere mogelijkheid zien dan hun baby af te staan, terecht in Zwolle. Daar opent Isala als eerste ziekenhuis in Nederland een vondelingenkamer. Vrouwen kunnen hier anoniem hun kind naartoe brengen of hulp zoeken. Hoewel dat volgens de Nederlandse wet strafbaar is, worden particuliere vondelingenkamers al jaren gedoogd.
Isala gaat samenwerken met Stichting de Beschermde Wieg. In 2013 opende deze stichting de eerste vondelingenkamer in Dordrecht. In de kamer staat een ledikantje, een tafel en een stoel en er is een groene knop aan de muur waarmee de moeder hulp kan inschakelen. Inmiddels zijn er vier van dit soort kamers in Nederland (Middelburg, Groningen, Papendrecht en Dordrecht). Begin volgend jaar komt daar dus een vijfde initatief bij, maar ditmaal publiek.
Uitlokking
Geen goed idee, vindt de Raad voor de Kinderbescherming. “Het probleem wordt op deze manier niet opgelost,” zegt woordvoerder Richard Bakker. “Vondelingenkamers geven op deze manier bijna goedkeuring om kinderen af te staan.” Met andere woorden, stelt hij, de drempel wordt lager en uitlokking van meer drama’s is dan het gevaar.
“Onzin”, zegt gynaecoloog en initiatiefnemer Harm de Haan van ziekenhuis Isala. “Alsof je voor je zwangerschap gaat bedenken dat je het kind te vondeling gaat leggen. We moeten voorkomen dat het kind gedood wordt en in de bosjes wordt gevonden. Een vondelingenkamer is een eerste stap, goede hulpverlening is het uiteindelijke doel.” .
Strafbaar
In het wettelijk strafboek is het ter vondeling leggen van je kind strafbaar in twee opzichten. In artikel 256 is vastgelegd dat iemand strafbaar is wanneer diegene een kind jonger dan zeven jaar ‘in hulpeloze toestand achterlaat.’ Daarnaast heeft het kind volgens het Europese Verdrag Inzake de Rechten van het Kind ‘het recht zijn ouders te kennen en door hen verzorgd te worden.’
Gynaecoloog De Haan is echter niet bang voor vervolging door justitie. “De wet zou hier aangepast moeten worden: het recht om te leven heeft meer prioriteit dan wat dan ook.”
Volgens de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) is de kans om initiatiefnemers van vondelingenkamers te vervolgen, heel klein. Kerstin van Tiggelen, van het Nederlands Instituut voor de Documentatie van Anoniem Afstanddoen (NIDAA) legt uit: “Baby’s worden niet hulpeloos achtergelaten. In de vondelingenkamer is immers een bed aanwezig en kan er gebeld worden voor hulp. En de enige die de ouders of de vondelingenkamer strafbaar kan stellen op grond van afstamming, is het kind zelf. Maar er gaan flink wat jaren overheen voordat het kind in staat is dit te doen.” .
Anderhalf keer per jaar
En niet onbelangrijk: tot dusver is er nog geen gebruik gemaakt van de vondelingenkamers. Volgens het NIDAA wordt er gemiddeld anderhalf keer per jaar een baby te vondeling gelegd in Nederland. Wat is dan de noodzaak van zo’n extra vondelingenkamer? Van Tiggelen stelt dat het “het goed is dat er zo’n initiatief uiting geeft aan bezorgdheid in de maatschappij.”
Anderzijds, zegt zij, kun je je afvragen of vrouwen die net bevallen zijn fysiek in staat zijn om een stuk te rijden om hun kind af te staan. “De locaties zijn vaak ver weg.” Daarom stelt gynaecoloog De Haan dat alle ziekenhuizen vrouwen de mogelijkheid moeten bieden om anoniem te bevallen. “Op deze manier is afstand geen probleem.”
Radeloos
De Raad voor de Kinderbescherming richt zich liever op het drama dat vaak achter het ter vondeling leggen schuilgaat. “De vrouwen zijn radeloos, handelen in paniek”, zegt Bakker. Hij noemt het voorbeeld uit Heerhugowaard, waar onlangs twee overleden baby’s werden aangetroffen in een schuur. “Het is van groot belang de moeders van tevoren proberen te bereiken. Maar hoe graag je het ook wil, je kunt dit soort drama’s niet voorkomen.”