NRC.nl 10 februari 2018

Column

Auteur: Rosanne Hertzberger, microbioloog

 

Bij Coöperatie Laatste Wil kun je nu een anoniem moordpoeder bestellen. Je hoeft alleen maar lid te worden en een formuliertje te ondertekenen dat het allemaal uit vrije wil is, dat je wilsbekwaam bent en je kunt ‘Middel X’ ophalen bij een tussenpersoon. Je belooft uiteraard plechtig dat je absoluut niet van het voorgeschreven reglement van de coöperatie zult afwijken en er zeer zekers nooit iets strafbaars mee zult doen – maar goed, dat beloven Amerikanen ook bij aanschaf van een semi-automatisch AR15-geweer. Ik kan me voorstellen dat iemand als Willem Holleeder in zijn hoogtijdagen ook wel interesse had gehad in een inschrijving bij de coöperatie. Controle of gesprek is er toch nauwelijks. Dan had hij zijn kompanen bij de koffie op een iets minder bloederige manier kunnen assisteren bij hun Laatste Wil.

Handig aan het poeder is dat je helemaal niet hoeft te wachten tot je klaar bent met het leven. Je kunt het ook nu alvast bestellen en bewaren voor het geval dat. Een beetje vroegtijdige inschrijving bij de coöperatie is misschien zelfs wel verstandig, ook in de bloei van je leven. Ik heb immers ook een brandblusser en een koolmonoxidemelder in huis. Ik kreeg laatst zelfs een doosje jodiumpillen opgestuurd voor het geval er een kernramp plaatsvindt. Welke kans is groter? Dat Borssele explodeert? Of dat ik straks als mijn tweede kindje geboren is een plotselinge aanval krijg van Laatste Wil? Nee, eigenlijk is het tegenwoordig gewoon onverantwoordelijk om zo’n Laatste Wil poeder niet in huis te hebben.

Ik heb wel nog wat vragen over pietluttige details. Bijvoorbeeld wie er eigenlijk gaat controleren hoe en of dit middel werkt. Moeten we aannemen van een buurvrouw dat het poeder haar oude tante een zachte waardige dood had bezorgd? Heeft het middel interacties met andere medicijnen? Op welke proefdieren is het getest? Wat is een goede dosis en bij welk lichaamsgewicht? Zit er nét genoeg in de envelop om oma van 60 kilo te doden? Of heeft de Coöperatie het zekere voor het onzekere genomen en is het een dusdanige overdosis dat er ook genoeg is voor manlief? Die had eigenlijk nog wél lol in het leven, maar ja, zo zonder partner is het leven straks waarschijnlijk ook niet meer zo leuk.

Nog een scenario: stel dat artsen in de komende jaren ineens een sterke toename zien van mensen die heel benauwd, met veel pijn, onrustig en angstig op de eerste hulp arriveren, omdat het middel toch, onverwacht, niet zo goed werkte als de Coöperatie beweert? Mogen artsen in zo’n geval dan wél weten wat het is, en wie gaat het hen dan vertellen? Moet je magen leegpompen? Intuberen?

Wat doe je als ze in coma raken en blijven? Hopen op een longontsteking? Niemand weet het antwoord. De nauwelijks gecontroleerde verstrekking van een anoniem doodsmiddel is een absolute mijlpaal in het afglijden van de zorgvuldigheidseisen bij het levenseindedossier. Ooit vonden we in geval van mensonterend lijden het acceptabel als een arts actief iemand deed sterven, mits er aan allerlei voorwaarden werd voldaan. Nu is de zorgvuldigheid in handen van een groepje mensen dat denkt dat iedereen net zo resoluut en autonoom en eerlijk is als ze op het ondertekende formuliertje aangeven.

Weet u, zelfs als je van mening bent dat een zelfstandige, weloverwogen, niet-medische doodswens gehonoreerd moet worden, dan nog moet je rekening houden met de praktijk. In tijden dat het individualisme hoogtij viert en we meer en meer in onze eigen bubbels leven, kunnen we het ons nauwelijks meer voorstellen, maar niet iedereen is zo geletterd, weloverwogen en zeker van zijn zaak als de voorbeelden die telkens weer terugkomen in de media. Mensen doen gekke dingen. Ze lezen geen bijsluiters. Ze maken fouten of stomme beslissingen. En dan zijn er ook nog mensen die twijfelen. Wier doodswens wegebt nu de dagen weer langer worden, of voor wie een stevige dosis antidepressiva die eventuele Laatste Wil zomaar kan veranderen in een sombere dinsdagmiddag-Wil. Wie controleert dat? Vertrouwen we dat toe aan dat clubje levenseinde-enthousiastelingen van de Coöperatie? Ze zullen het vast ontzettend goed bedoelen en toch lijkt het me een bijzonder slecht idee. Sterker nog, ik denk dat het hoog tijd is om ze strafrechtelijk te vervolgen.