Opinie. Het wordt tijd dat we ons uitspreken. Onverschilligheid is zelden positief. Welke plek gunnen we mensen die anders zijn in onze samenleving?
Iedere zwangere kan kiezen voor een downscreening of een 20-wekenecho. En een simpele bloedtest, de NIPT (niet invasieve prenatale test), staat voor de deur. Een enkele christenpoliticus stelt vragen over de uitdijende mogelijkheden. De beroepsgroep ziet vooral de medische voordelen. Ouders van downkinderen stonden pas in de Tweede Kamer met de petitie #andersnietminder. Maar verder blijft het stil.
Het belangrijkste doel van prenatale testen is een ‘reproductieve keuze’. De zwangerschap uitdragen of afbreken als je kind een afwijking heeft. Het is dus niet zomaar een onderzoek, ‘even de baby zien’. Nee, de test kan je voor een ingrijpend levensvraagstuk stellen.
‘Niet weten’
Vroeg in het contact met de verloskundige kun je al kiezen: wel of geen downscreening? Een paar weken daarna komt de volgende keuze: wel of geen 20-wekenecho? En dan gaan we ervan uit dat je ‘gewoon’ zwanger bent. Als de down-screening namelijk afwijkt, sta je direct voor volgende keuzes: NIPT of niet? Vruchtwaterpunctie of niet?
Naast folders geeft de verloskundige je ook nog mondelinge informatie. Ze vertelt je ook dat je een recht hebt op ‘niet-weten’. Je mag gewoon nee zeggen, niemand kan je tot een test verplichten. Anderzijds: zo’n honderd vrouwen steken wekelijks de grens over voor de NIPT in België. Omdat ze méér willen weten dan de minister toestaat.
Uitspreken
Nu kan het erop lijken dat alle zwangeren rationeel, weloverwogen en goed voorgelicht besluiten een prenatale test te doen. En ze even rationeel, goed geïnformeerd en autonoom met die uitslag omgaan. En misschien zit hier wel de crux. Mag er ook gesproken worden over andere invloeden? We noemen er enkele: het begint al bij de arts, die je de slechte uitslag vertelt. Het medische verhaal is maar een deel van het geheel. Jouw kind is zoveel meer dan alleen een diagnose. Dan is er nog zoiets als druk en invloed van de omgeving. ‘Wist je dit niet, toen je zwanger was?’, is een vraag die je als moeder van een downkind kan krijgen. ‘Door afnemend volume sluiten we een locatie’, is verbloemende beleidstaal voor ‘er komen steeds minder kinderen met deze handicap’. Ratificatie van het VN-verdrag voor mensen met een beperking is eindelijk in gang gezet, maar aan de rechten van ongeboren mensen met een beperking wordt geen letter gewijd.
Het wordt tijd dat we ons uitspreken. Onverschilligheid is zelden positief. Welke plek gunnen we mensen die anders zijn in onze samenleving? Zijn we met z’n allen akkoord dat publieke gezondheids- middelen gebruikt worden voor selectie aan de poort? Het is niet de minister die kiest. Of die ouders in de spreekkamer. Nee, het is uiteindelijk de samenleving die kiest. En wie zwijgt, stemt toe?