Wetenschappelijk onderzoek, vruchtbaarheidstechnieken en behandelopties embryologie

Duiding

Wetenschappelijk onderzoek met embryo's, vruchtbaarheidstechnieken en behandelopties

Onder dit thema vallen o.a. vruchtbaarheidstechnieken met embryo’s en behandelopties zoals IVF en ICCI. Ook het klonen valt hieronder. Alsook genetische technieken en manipulatie van stamcellen, DNA, e d.

Embryo's, wat mag er in Nederland?

De Embryowet heeft tot doel grenzen te stellen aan handelingen met geslachtscellen en embryo’s. De wet formuleert regels voor de terbeschikkingstelling van deze cellen en van embryo’s, en geeft aan welke vormen van onderzoek hiermee verboden zijn.

De wet trad in werking op 1 september 2002. Sindsdien zijn er twee wetsevaluaties geweest, het eerste evaluatierapport van de Embryowet verscheen in januari 2006. Het tweede evaluatierapport Embryowet en Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting, verscheen in september 2012. Zie hierbij ook de Kamerstukken van het Overheidsdossier 30 486 Evaluatie Embryowet.

Hoofdpunten van de embryowet

De Embryowet verbiedt het kloneren van mensen, geslachtskeuze en het tot stand brengen van mens-diercombinaties. Ook verbiedt de wet om het erfelijke materiaal in de kern van geslachtscellen of embryo’s te wijzigen. Geslachtscellen en embryo’s die niet langer voor de eigen zwangerschap worden gebruikt (bijvoorbeeld na ivf), mogen wel gebruikt worden voor: donatie; het in kweek brengen van embryonale stamcellen; en voor wetenschappelijk onderzoek. De Embryowet verbiedt het genereren van embryo’s speciaal voor wetenschappelijk onderzoek.

Degenen van wie de geslachtscellen afkomstig zijn of voor wie het embryo oorspronkelijk was bestemd, moeten hier hun toestemming voor verlenen. Voorwaarden voor wetenschappelijk onderzoek: het moet zeker zijn dat de kennis die het onderzoek zal opleveren van belang is voor de geneeskunde; er mag geen alternatieve onderzoeksmethode zijn; de Centrale commissie mensgebonden onderzoek (CCMO) of een erkende METC moet vooraf haar goedkeuring geven.

Actualiteit politiek

Minister Schippers (VVD, Volksgezondheid) stelde in mei 2016 voor, om de Embryowet te verruimen. Schippers wil uitzonderingsregels maken voor embryo-onderzoek ten behoeve van vruchtbaarheidsproblemen, kanker en ernstige erfelijke ziekten. Deze embryo’s zouden dan ook langer doorgekweekt mogen worden. Dit wijzigingsvoorstel is echter nog niet in stemming gebracht in de Tweede Kamer. Het onderwerp speelde ook een rol bij de kabinetsformatie.

Op maandag 4 juni 2018 heeft de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport een herziene convocatie rondetafelgesprek inzake de embryowet georganiseerd, met o.a. artsen, wetenschappers en ethici. Een van de deelnemers is Prof. dr. Th. Boer, bijzonder hoogleraar Ethiek van de zorg, (Theologische Universiteit Kampen en verbonden aan het Prof. dr. Lindeboom Instituut).

Actualiteit wetenschap

In februari 2017 bracht de Amerikaanse academie van wetenschappen (NAS) een gezaghebbend rapport uit waarin werd gezegd dat wetenschappers de vrijheid moeten hebben om voor onderzoeksdoeleinden menselijke embryo’s genetische te manipuleren. De Amerikanen concludeerden ook, dat als deze technieken voldoende veilig blijken, het uiteindelijk ook mogelijk zou moeten zijn uit zulke veranderde embryo’s daadwerkelijk kinderen geboren te laten worden, in gevallen waarin het gaat om een zeer ernstige ziekte waarvoor geen andere goede behandelmethoden voor handen zijn.

In een gezamelijk rapport van de Gezondheidsraad en de commissie voor genetische modificatie Cogem, sloten ook Nederlandse deskundigen zich daar eind maart 2017 bij aan: „Mits de techniek veilig toepasbaar is, worden de belangen van toekomstige personen door het vervangen van ziekmakende door gezonde genen niet geschaad maar juist gediend”, schreven zij.

Door wetenschappers zijn recent drie nieuwe vruchtbaarheidstechnieken aangekondigd. De productie van kunstmatige zaad- en eicellen via in-vitrogametogenese (IVG); het DNA van menselijke embryo’s is voor het eerst succesvol gewijzigd door middel van human gene editing, en de eerste baby met drie genetische ouders is geboren na celkerntransplantatie. Zie essay: Desingbaby’s of de voortplanting van de toekomst, van Britta van Beers, universitair hoofddocent rechtsfilosofie aan de Vrije Universiteit Amsterdam

Verontrustende grensvervaging

Binnen de medische biotechnologie is sprake van een verontrustende grensvervaging tussen mensen beter maken en betere mensen maken. Dit dreigt de kern van onze rechtsorde aan te tasten en het lichaam te reduceren tot een zaak. Zie artikel aanbidding van het DNA