Arrondissementsparket Midden-Nederland, 20 juli 2018

Het Openbaar Ministerie (OM) Midden-Nederland heeft het strafrechtelijke onderzoek naar de Coöperatie Laatste Wil (CLW) deze week gesloten. In de periode dat het onderzoek heeft gelopen, is niet gebleken dat de coöperatie zich schuldig heeft gemaakt aan hulp bij zelfdoding of dat zij anderszins strafbare feiten zou hebben gepleegd. Deze beslissing is schriftelijk aan het bestuur van CLW  meegedeeld.

Het OM heeft de coöperatie gevolgd sinds september 2017 toen bekend werd dat ze een zelfdodingsmiddel, aangeduid als middel X, ter beschikking wilden stellen aan hun leden. Toen medio maart bekend werd dat inkopers het middel daadwerkelijk zouden gaan bestellen, is een strafrechtelijk onderzoek gestart. Het bestuur van de CLW is erop gewezen dat hulp bij zelfdoding, inclusief het verschaffen van middelen daartoe, strafbaar is (artikel 294 Wetboek van Strafrecht). Ook het in georganiseerd verband faciliteren van hulp bij zelfdoding levert een strafbaar feit op (artikel 140 Wetboek van Strafrecht). Alleen de arts die in het kader van een euthanasie het leven van een ander beëindigt of daarbij behulpzaam is én daarbij voldoet aan de wettelijke zorgvuldigheidsnormen, is straffeloos.

In het gesprek met het bestuur dat daarop volgde, gaf het bestuur aan dat er nog geen zelfmoordpoeder was besteld en zegde toe de activiteiten te zullen staken. Het bestuur wilde niet bekend maken wat het middel X precies is. Hierop heeft het OM besloten een periode de ontwikkelingen te monitoren. In deze periode is niet gebleken dat de coöperatie nog actief was met de voorbereidingshandelingen voor hulp bij zelfdoding. Er is niet gebleken van betrokkenheid van    de CLW bij suïcides waarbij een poeder was gebruikt, noch bij de oproep van CLW-leden tot ongehoorzaamheid, noch bij de melding door leden dat zij het poeder op eigen initiatief hadden gekocht. Nu alles erop wijst dat de coöperatie de activiteiten ten aanzien van de (voorbereiding van) de hulp bij zelfdoding heeft gestaakt, heeft de officier van justitie van het parket Midden-Nederland besloten het onderzoek te sluiten.

NRC.nl: 9 februari 2018

Auteur: Enzo van Steenbergen

Mensen blijken op grote schaal dodelijke middelen te kopen voor ‘zelf-euthanasie’. De minister is bezorgd. En heeft de D66-wet voor mensen met een voltooid leven nog nut? „Zorgelijk”, „zeer onwenselijk” en „mogelijk zelfs strafbaar”. Harde woorden van vice-premier Hugo de Jonge (CDA) vrijdagmiddag naar aanleiding van het nieuws dat honderden mensen dodelijke middelen hebben gekocht voor ‘zelf-euthanasie’. De Jonge, ook minister van Gezondheidszorg, uitte zijn zorgen op de wekelijkse persconferentie na de ministerraad (hij verving premier Rutte). Euthanasie en hulp bij zelfdoding, vond De Jonge, zijn gevoelige onderwerpen waarbij „zorgvuldigheid” gepast is.

Vrijdag onthulde NRC aan de hand van contracten en protocollen dat de Coöperatie Laatste Wil (CLW) een gedetailleerde organisatie heeft opgezet om leden in staat te stellen een dodelijk poeder te kopen. Er zijn inkoopgroepen, lokale inkopers en administrateurs die ervoor zorgen dat leden 2 gram van een dodelijk poeder kunnen aanschaffen, inclusief een kluis met vingerafdrukslot om het in te bewaren. Leden moeten een contract tekenen waarin ze beloven de organisatie niet aansprakelijk te stellen voor „eventuele schade”.

U kunt dit artikel verder lezen via  deze link.

NRC.nl: 8 februari 2018

Auteur: Enzo van Steenbergen

De Coöperatie Laatste Wil heeft dodelijk poeder geregeld voor meer dan 300 van haar leden. Dat kan strafbaar zijn. Uit documenten blijkt hoe de coöperatie de distributie heeft aangepakt.

„Houd ik nog wel cliënten over?” Frank Vandendries van de Stichting LevenseindeCounseling (drie medewerkers) bedoelt het schertsend. Hij begeleidt al jaren mensen met vragen over het einde van hun leven. Het zijn meestal ouderen die zich afvragen hoe ze hun laatste jaren zinvol kunnen besteden.

Sommigen willen ook weten hoe ze, als het zo ver is, op een pijnloze manier een einde aan hun leven kunnen maken. Zij willen dat zelf doen en er niet altijd met een dokter over praten. Soms omdat ze nog gezond zijn en geen kans maken te voldoen aan de eisen van de euthanasiewet, soms omdat ze vinden dat een arts niets te maken heeft met hun doodswens. Vandendries geeft hun dan onder meer informatie over hoe ze aan dodelijke middelen kunnen komen. Zoals Vandendries zijn er veel ‘levenseindebegeleiders’. Bij de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) werken, als vrijwilliger, ongeveer honderd ‘levenseindeconsulenten’.

Stichting De Einder heeft er tien en een handvol levenseindebegeleiders werkt zelfstandig. Hun ‘cliëntenbestand’ zou, zoals Vandendries vermoedt, opgeschud kunnen worden door een nieuwe en radicale speler op de ‘markt’: de Coöperatie Laatste Wil. Deze coöperatie maakte in september bekend een legaal middel te hebben gevonden waarmee mensen op humane manier een einde aan hun leven kunnen maken. Het gaat om een conserveermiddel dat ook in ziekenhuizen wordt gebruikt om schimmel tegen te gaan. De interesse is groot: het ledenaantal van de coöperatie groeide in enkele maanden van 3.400 naar 20.000 leden. Meer dan 300 mensen hebben inmiddels het ‘Middel X’ in huis. Uit protocollen en contracten die onlangs werden gedeeld met leden (NRC kreeg ze in bezit) blijkt nu voor het eerst hoe de coöperatie de distributie heeft aangepakt.

‘Humaan laatstewilmiddel’

Over zo’n ‘humaan laatstewilmiddel’ is al fel maatschappelijk debat sinds Huib Drion begin jaren negentig kwam met zijn idee voor de ‘Pil van Drion’. Daarna werd wel de euthanasiewet (2002) ingevoerd die regelt dat mensen die „ondraaglijk en uitzichtloos lijden” euthanasie kunnen krijgen, als twee artsen dat constateren. Maar er waren daarnaast ook altijd mensen die niet ernstig en uitzichtloos lijden, maar toch een weloverwogen doodswens hadden.

D66 bereidt een wet voor die (in principe gezonde) mensen met een ‘voltooid leven’ de mogelijkheid geeft op hulp bij zelfdoding. Het ‘Middel X’ is de eerste échte poging een ‘Pil van Drion’ te introduceren.

Hoe werkt het? Mensen worden lid van een inkoopgroep. Het is de bedoeling dat ze een informatiebijeenkomst bezoeken. De naam van het middel blijft geheim: alleen inkopers kennen die. De ‘inkoper’ koopt het middel in bulk en verdeelt het onder individuele leden, die hem hebben gemachtigd. De leden kopen 2 gram van het poeder in combinatie met een kluis (180 euro), die geopend kan worden met hun vingerafdruk.
Via een contract moeten leden beloven het middel alleen zelf te gebruiken en de organisatie niet „aansprakelijk” te stellen voor „eventuele schade”. De CLW wil daarmee aangeven dat de leden „autonome en verantwoordelijke individuen zijn die over hun eigen leven en dood willen beschikken”, zegt CLW-voorzitter Jos van Wijk. De coöperatie probeert zorgvuldig te handelen, blijkt uit de protocollen en contracten. Mensen moeten minstens een half jaar lid zijn voordat zij zich bij een inkoopgroep kunnen aansluiten. Dat geldt als bedenktijd. Ze kunnen het middel alleen kopen in combinatie met de kluis. Inkopers krijgen „een verantwoordelijkheid” om te kijken of de leden wilsbekwaam zijn en weten wat ze doen. Het CLW-bestuur vindt dat leden zich bewust moeten zijn van eventuele risico’s. Zo gaat de controle op wilsbekwaamheid niet verder dan het inschattingsvermogen van de inkopers en projectleiders en worden bij het kluisje ook reservesleutels geleverd.

Positieve reacties

In het kleine wereldje van levenseindebegeleiders zijn de reacties op de snelle ontwikkeling van de coöperatie overwegend positief. Eindelijk, zeggen veel begeleiders, is er een ‘laatstewilmiddel’ dat mensen in staat stelt tot échte zelfbeschikking. De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde, met 167.000 leden, laat weten dat het „een enorme stap” is voor mensen die „niet afhankelijk willen zijn van artsen of andere hulpverleners”. Philip Nitschke, de Australische schrijver van het Vredige Pil-handboek waarin buitenlandse adressen staan waar euthanatica te koop zijn, zegt : „Ik sta vierkant achter de filosofie van de coöperatie.” Maar zorgen zijn er ook. Anders dan levenseindebegeleiders gaat de CLW geen diepgaande gesprekken aan met leden over hun wilsbekwaamheid of de achtergrond van hun wens te sterven.

Levenseindecounselor Ton Vink uit Velp is bang dat psychisch kwetsbare mensen te eenvoudig aan het dodelijke middel kunnen komen. „Tussen de mensen die lid zijn geworden, zitten zeker kwetsbaren.” Mensen die willen sterven op een zelfgekozen moment en zonder arts, gaan wereldwijd op zoek naar een dodelijk middel. NRC volgt hun spoor. Lees ook: Dodelijk poeder in een feestelijke envelop.

Frank Vandendries begrijpt, net als Vink en Nitschke, niet dat CLW de naam van het middel geheim wil houden. „Het verbaast me dat zoveel duizenden mensen een middel in huis willen waarvan ze niet weten wat het is”, zegt Vandendries. Hij ziet dat de coöperatie veilig probeert te handelen met een biometrisch kluisje, protocollen en contracten, maar vindt dat er sprake is van „schijnveiligheid”. Zegt een half jaar lid zijn, wel iets over de zorgvuldigheid en het weloverwogen zijn van een levenseindebesluit? Counselors zoals Vandendries willen juist het gesprek aangaan om mensen niet in een isolement te laten zitten met hun afwegingen: daar ziet hij een groot verschil. CLW-voorzitter Jos van Wijk ziet dat ook: „De CLW bemoeit zich niet op voorhand met motieven van geïnteresseerden.”

Dan zijn er nog de mogelijke juridische risico’s. Ton Vink, de levenseindecounselor uit Velp, publiceert deze vrijdag een artikel in het Nederlands Juristenblad waarin hij betoogt dat de CLW-werkwijze strafbare hulp bij zelfdoding zou zijn. Hij wijst erop dat het Openbaar Ministerie de lijn hanteert dat mensen die interesse hebben in humane zelfdoding alleen mogen worden gewezen op openbare informatie en hun morele steun mag worden geboden.

Spannende strijd

Vink schrijft: „Geselecteerde leden van de CLW zullen het middel voor de zelfdoding bestellen en aan andere leden leveren. Omdat het middel geheim moet blijven, wordt de informatie die zij daarbij voor het gebruik verstrekken tot instructie. Zodra de zelfdoding volgt betekent dat een overtreding van artikel 294 (hulp bij zelfdoding)”. Op het juridisch vlak lijkt zich een spannende strijd aan te dienen. De 180 euro die leden betalen voor het dodelijke poeder, schrijft de CLW, wordt onder meer gebruikt om een juridisch fonds op te richten. Jos van Wijk maakt zich geen zorgen over mogelijke vervolging, zegt hij. Zijn coöperatie geeft leden volgens hem alleen informatie over „werking, bijwerkingen, veiligheidsaspecten en alternatieven”. Hij voegt toe: „De rest doen ze zelf.”

NRC.nl: 8 februari 2018

Auteur: Enzo van Steenbergen

Coöperatie Laatste Wil faciliteert de aankoop van dodelijk poeder door leden. Dat kan strafbaar zijn. Meer dan 300 mensen hebben een dodelijk poeder besteld via een van de gezamenlijke inkoopgroepen die de Coöperatie Laatste Wil (CLW) landelijk heeft opgezet.

Volgens de coöperatie hebben de mensen dit middel op eigen initiatief besteld nadat zij vorig jaar september had bekendgemaakt een legaal te verkrijgen poeder te hebben gevonden waarmee mensen op humane manier hun leven kunnen beëindigen. Daarnaar was de organisatie, voorvechter van zelfbeschikkingsrecht, al jaren op zoek.

U kunt dit artikel verder lezen via deze link.