Provita

Volgens het College van de rechten van de mens, heeft iedereen in Nederland het recht op de hoogst mogelijke standaard van gezondheid en daarmee op gezondheidszorg. Voor burgers zijn relevante vragen die raken aan hun mensenrechten bijvoorbeeld: moet je akkoord gaan met de voorgeschreven medische behandeling? Onder welke omstandigheden mag iemand gedwongen opgenomen worden op een psychiatrische afdeling? En daarbij soms vastgebonden of geïsoleerd worden? Wanneer is sprake van verwaarlozing of mishandeling van ouderen? Bij de beantwoording van dergelijke vragen spelen mensenrechten een rol. Als je ziek bent, bevind je je in een kwetsbare en afhankelijke positie en het medisch ingrijpen kan verstrekkende gevolgen hebben.

De overheid heeft de verplichting om het recht op gezondheid te bevorderen, beschermen en verwezenlijken. De overheid mag mensen geen noodzakelijke gezondheidszorg onthouden en niet discrimineren in de toegang tot de gezondheidszorg. Bij het recht op gezondheid gaat het om ‘het recht op zorg voor de gezondheid’ en niet over een recht om gezond te zijn. Want dat laatste is natuurlijk onmogelijk te garanderen. Het recht op gezondheid is onder te verdelen in kwaliteit, toegankelijkheid, beschikbaarheid en aanvaardbaarheid van gezondheidszorg. Dit is van belang voor iedereen, dus ook voor bijvoorbeeld ouderen, gedetineerden, asielzoekers en ongedocumenteerden.

Rond zorg en gezondheid zijn verschillende andere mensenrechten van belang. Bij het gebruik van dwangmiddelen of bij besnijdenis kunnen naast het recht op gezondheid het recht op lichamelijke integriteit en het zelfbeschikkingsrecht in het geding zijn. Van belang zijn ook de seksuele en reproductieve rechten, op grond waarvan de overheid het mogelijk moet maken dat er toegang is tot anticonceptie. Ook moet de overheid goede seksuele voorlichting stimuleren. Eveneens spelen diverse privacy-aspecten in de gezondheidszorg, zoals rond de opslag van en de toegang tot medische gegevens.

https://www.mensenrechten.nl/mensenrechten-voor-u/de-zorg

Artikel 22 van de Grondwet draagt de overheid op om maatregelen te treffen ter bevordering van de volksgezondheid. Ook de artikelen 1 (gelijke behandeling),  art. 10 (eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer), art. 11 (onaantastbaarheid van het menselijk lichaam) zijn aan de orde.

De overheid heeft haar mensenrechtelijke verplichtingen op dit vlak vorm gegeven door nadere regelgeving zoals:

• Wet langdurige zorg (WLZ);
• Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG);
• Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst  (WGBO);
• Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz);
• Wet bijzondere opneming in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ).

Aan nieuwe wetgeving wordt gewerkt, zoals aan de Wet zorg en dwang en de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg. Ook relevant zijn de strafrechtelijke bepalingen over lichamelijke mishandeling, seksueel misbruik en financiële uitbuiting.

De Inspectie voor de Gezondheidszorg is belast met het toezicht op de kwaliteit van zorg, preventie en medische producten.

VN-UVRM

Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) (Art. 1, 2, 3, 5, 12 en 25)

VN-Verdragen

Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR) (Art. 6, 7, 9, 10, 17, 19 en 26)
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten (IVESCR) (Art. 2 en 12)
Niet bindend, wel gezaghebbend: VN-Beginselen voor Ouderen
VN-verdrag handicap

Raad van Europa

Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) (Art. 2 – 5, 8, 9 en 14)
Europees Sociaal Handvest (ESH) (Art. 4, 11, 13, E)
Verdrag inzake de rechten van de mens en de biogeneeskunde (Biogeneeskundeverdrag) (Art. 3, 5-10)

Europese Unie

Handvest van de Grondrechten (Art. 1 – 4, 6, 7, 21 en 35)

Jurisprudentie volgt later